Cerattepe’yi öldürüyorlar… Maden katliama başladı

Hazal Ocak

Artvin Cerattepe’de Cengiz Holding’e ait Eti Bakır şirketi maden faaliyetlerine son hız devam ediyor. Maden faaliyetleri başlayalı henüz 8 ay olmasına karşın dereler kirleniyor, yüzlerce ağaç kesiliyor ve madenden çıkan hafriyat ormanlık alana bırakılıyor. Dinamit sesleri yüzünden geceleri uyuyamadıklarını söyleyen köylüler “Maden buranın ve bizim sonumuz olur” diyor. Yrd. Doç. Dr. Oğuz Kurtoğlu ise bölgede 1500 kovanla arıcılık yapıldığını belirterek “Arıcılığın bir yıllık geliri devletin madenciden alacağı 42 milyonun kat kat fazlası” ifadelerini kullanıyor. Şirket yetkilileri ise derelerin kirlenmesinden haberlerinin olmadığını belirterek “Bizim atık su tesisimiz henüz tamamlanmadı. Daha cevhere ulaşmadık. Cevhere ulaşınca atık su tesisine ihtiyaç olacak” diyor. Artvinliler 1987’den bu yana yaşam alanlarını korumak ve doğal varlıklara sahip çıkmak amacıyla Cerattepe’deki madencilik faaliyetlerine karşı hukuk mücadelesi veriyor. Maden faaliyetlerini görmek ve bölgede yaşanan kirliliğe yakından tanıklık etmek üzere Yeşil Artvin Derneği’yle birlikte Cerattepe’ye doğru yola çıkıyoruz. Yarım saatlik bol virajlı yolculuğun ardından Hatila Vadisi Milli Parkı’na giriş yapıyoruz. 690 metre yükseklikteki cam seyir terasından Cerattepe’ye bakıyoruz. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Görevlisi Kurtoğlu, Cerattepe’nin doğa güzelliklerine değinerek şöyle konuşuyor: “Hatila 1994’te milli park ilan edildi. O zaman buranın da oraya bağlanarak büyük bir bölge milli parkı olmasını istedik. Bu ormanda 900’e yakın tür var. 90 tanesinin endemik olduğu söyleniyor. Bazıları da nadir endemik. Yani az kalmış tür. Bir kısmı ise remik dediğimiz kalıntı türler. Bunlar buzul çağından sonra varlığını devam ettirebilmiş türler. Burada görünen koyu renkli ladin ağaçları da bu kalıntı türlerden biri. Ladin ekosistemi 1984 taraf olduğumuz Bern sözleşmesinde de korunması gereken ekosistemlerden biri olarak kabul ediliyor ve biz bu habitata burada sahibiz. Ayrıca bu parkın sınırları maden için değişti. Cerattepe’ye pens atıldı.”

60 bin ağaç kesilecek

Maden ve bölgede yapılacak teleferik için 60 bin ağaç kesileceğini söyleyen Kurtoğlu, ağaç sayısı üzerinden yürütülen tartışmada karşı tarafın “Beş katının dikeceğiz” dediğini hatırlatarak “İsterseniz bin beş yüz katı ağaç dikin, 300 yılda yetişen orman ekosistemiyle sizin diktiğiniz fidan aynı olamaz” diyor.

İnsanlar ölsün diyorlar

Kısa sohbetimizin ardından 79 yaşındaki Mevlüt Altınbaş ile 60 yaşındaki Sabri Yiğit adlı komşuların evlerine konuk oluyoruz. Altınbaş şöyle konuşuyor: “Tarım ve hayvancılık yapıyorum. Bir anda süt beyazlığında su aktı. Böyle şey görmedim. Madencilik başlayınca oldu. Tepki gösterince suyu geceleri vermeye başladılar. Hayvanlara su içiremiyoruz, sebzelerimizi sulayamıyoruz.” Sabit Yiğit ise “Bursa’ya taşındım. Yazları geliyorum. Kivi bile tutturdum burada. Simdi madencilik faaliyetleriyle sularımız kirleniyor. İnsanlar ölsün diyorlar. Biz yaşamayalım onlar yaşasın. Bu sene sebzede düşüş de oldu” diyor.

Ev yerinden oynuyor

Ardından maden için açılan tünelde patlatılan dinamitlerin sesinden uyuyamadıklarını anlatan Hediye Altıntaş’ın evine gidiyoruz. Altıntaş şöyle konuşuyor: “Maden orada patlıyor. Burada ev oynuyor. Biz de sonunda onlarla mı patlayacağız bilmem. Gece de gündüz de hep aynı. Aşağılara hep pislik döküyorlar, sonumuz hiç iyi değil. Biz niye harap oluyoruz?

Dereler artık gri

Yöre halkının “Gavut” dediği derenin hemen yakınında İdliyet deresi de akıyor. Gavut deresinin suyu gri… İdliyet deresinden ise berrak su akıyor ve dereler birleşerek Hatila barajına doğru yol alıyor. Yeşil Artvin Derneği Başkanı Neşe Karahan temiz dereden su içerek şöyle konuşuyor: “Üç aydır güney galeriden çıkan hafriyat Gavut deresine karışıyor. Bitkiler, hayvanlar, insanlar etkileniyor Daha her şeyin başındayız. Bu sadece basit bir tünel açma işlemi. Aldığımız numuneleri kurumlara gönderdik. Hepsinden sorun yok yanıtı geldi.

Arıcılık madenden çok daha kârlı

Bu gezimizde Cerattepe’nin çok da bilmediğimiz bir özelliğiyle daha tanışıyoruz: Arıcılık. TEMA tarafından arıcıklık faaliyeti yürütülen alana vardığımızda bölgeye ilişkin bilgileri Arıcılık Köy Kooperatifi Başkanı Hasan Yaşar anlatıyor: “Şu anda Tarım Bakanlığı’nın desteğiyle 2 bin 200 kovanlık projemiz var. Burada 5 bin kolonilik potansiyel var. Bu arı cinsi çok kıymetli. Ancak madencilik çalışmaları nedeniyle verimin ve kalitenin düşeceğini biliyoruz. Arılar burada kıyamet kopana kadar yaşayıp bal verebilir. Oysa madenin ömrü ne kadar? Üstelik tam verimle buradan yılda 5 trilyon kazanılabilir, madenden kazanılacak parayı sadece balla kazanabiliriz.” Oğuz Kurtoğlu ise “Şu an 1500 tanenin verimi 1.5 trilyon. 15 senede 15 trilyon. Madencinin devlete vereceği 42 milyonun fazlasını buradaki insan sadece baldan kazanıyor” ifadelerini kullanıyor.

Hafriyat ormana

Çalışmaların sürdüğü bölgeye yöneliyoruz. Daracık yokuşların ardından güney galeri ve tünel çalışmaları görünüyor. Proje için elektrik hattı da çekilmiş. Alana yaklaştığımızda tünel çalışmaları sırasında çıkan hafriyatın ormana bırakıldığını görüyoruz. Burada bilgi veren Neşe Karahan “Bu alanlar feda ediliyor. Ne için? Para için. Burada kıymetli bal var. Yaban hayat var. Burası güney galeri boşaltım galerisi. Maden çıkaracakları galeri kuzey galeri. Doğal yaşlı ormanlara bunlar zarar vermeye başladı. Bu hafriyat aşağı kadar inerek dereyi kirletiyor. Hayvan ölümleri de oldu. Hayatın devam edebilmesi için bunların çekilmesi lazım” diyor.

Şirket yetkilileri çelişkili konuşuyor

Güney galerinin ardından dernek yetkilileri ve bölge sakinleriyle birlikte kuzey galeriye geçiyoruz. Burada şirket yetkilileri sorularımıza yanıt veriyor. İlk olarak patlatma seslerini soruyoruz: “Buraya has bir sorun değil bu. 175 kilo patlayıcı kullanıyoruz. Bir vatandaş ‘Ben bunun etkisini hissettim’ derse mesleği bırakırım. Korku psikolojisi yaratılmasın. Patlatma yapıyoruz, şurada yemek yiyoruz hiç de bir etki hissetmiyoruz.” Yetkililer altın çıkarma planlarının olup olmadığına ilişkin sorumuza ise şöyle yanıt veriyor: “Burada altınlı bir bölge var fakat biz işletme izinlerimizin hepsini bakır üzerine aldık. Altın çıkarma niyetimiz yok.”

Asıl niyet altın

Bu yanıtın üzerine dernek avukatı Bedrettin Kalın bölgede sadece bakır işletmeciligi yapılamayacağını, bakırı çıkarmak için doğaya daha fazla zarar veren açık ocak işletmeciliğinin yapılması gerektiğini belirterek şirketin asıl amacının altın olduğunu söylüyor. Kirlenen dereyi sorduğumuzda şirket yetkililerinden şu yanıtı alıyoruz: “Köylünün lafına yanıt veremem. Güneydeki tesiste arıtma tesisi henüz kurulmadı. Arıtma sistemi de kuruluyor. Kurulma sebebi cevhere girildiği zaman oluşabilecek olumsuzlukları giderip doğaya içilebilir su koymak. Tesisler yapılıyor. Cevhere girilmediğinden arıtma tesisi yapılmadı.” Proje kapsamında kaç ağacın kesildiğini ve daha kaç tane kesileceğini soruyoruz: “4400 hektarlık alanda madencilik faaliyeti için ruhsat alındı. Bizim faaliyette bulunacağımız alan ise 15 hektar. 3500 ağaç kesmeyi taahhüt etmişiz ve gerekli izinler alınmış. Şu ana kadar kesilen 2 bin – 2 bin 500 arası, teleferik de dahil. 1000 – 1500 civarında daha ağaç kesilecek. Ağacın tohumu var, elinizi attığınız yerden maden çıkmıyor.”

94 yaşında ama hâlâ savaşıyor

94 yaşında olmasına karşın yaşadığı yeri korumak için mücadele eden Erzade Altıntaş ile tanışıyoruz. Altıntaş, gözyaşları içinde konuşuyor: “Bir yerde maden çıkar da orada doğa olur mu? Gençler için mücadele ediyoruz. Ömrüm yettikçe mücadelemizi sürdüreceğiz. Ben burada yetiştim, yaşadım. Şu yaşıma kadar sadece tansiyon için kan sulandırıcı kullanıyorum.”

Yeşil Artvin AYM’ye gidiyor

Cerattepe üzerinde 20 yılı aşkın süredir maden ocağı tehdidi sürüyor. En son Cengiz Holding’in çalıştırmak istediği maden ocağı için hazırlanan ÇED raporuna karşı Türkiye’nin en büyük çevre davası açıldı. Mahkeme başvuruyu reddedince Yeşil Artvin Derneği, Danıştay’da itiraz etti ama bu karar onandı. Dernek avukatı Bedrettin Kalın Anayasa Mahkemesi için hazırlık yaptıklarını ve önümüzdeki günlerde başvuru yapacaklarını açıkladı. (Cumhuriyet)